Son yıllarda kısırlık tedavisinde birçok ilerleme kaydedilmiştir. Çocuk sahibi olamayan eşlerin tedavisi, 4 temel kategoride uygulanır. Bunlardan hangisinin sizin için en iyisi olduğuna doktorunuz karar verecektir. Bunlar hormon tedavisi, cerrahi tedaviler ve mikro-cerrahi; yapay döllenme ve asiste üreme teknolojileridir (ART).
Hormon Tedavisi
Sperm yapımını ya da yumurtlamayı (ovülasyonu) etkileyen bir hormonal dergesizlik nedeniyle çocuğu olmayan eşlerde, başarılı bir döllenme sağlamak için hormonal uyarıların yerini almak veya bu uyarıları şiddetlendirmek üzere hormon tedavisi kullanılabilir. Daha önce de anlattığımız gibi kadınlarda folliküllerin gelişmesi ve yumurtlama; erkeklerde ise sperm gelişmesi, öncelikle FSH ve LH tarafından kontrol edilmektedir. Bu hormonların miktarı yetersizse ya da bunlar tam gerekli zamanda salgılanmazsa, yumurtlama veya sperm yapımı aksayabilir; döllenme şansı azalır. Özel bazı hormonal dengesizlikleri düzeltmek amacıyla ilaçlar kullanılabilir.
Klomifen Sitrat Tablet
Erkekte iktidarsızlığın bulunmadığı, dölleme yeteneğinin normal olduğu infertilite vakalarında kadında mevcut yumurtlama sorunlarının giderilmesi amacıyla klomifen sitrat kullanılır. Normal bir adet slklusunda hipotalamustan GnRH (gonadotropin-serbestleştirici hormon) salgılanması, hipofizin FSH ve LH salgılamasına yol açarak follikül gelişmesini ve yumurtlamayı sağlar. GnRH salgılanmasına bağlı bir sorun nedeniyle yumurtlamanın (ovülasyonun) gerçekleşmediği kadınlarda hipotalamustan GnRH salgılanmasını başlatmak amacıyla klomifen sitrat kullanılabilir. Klomifen sitratın tedavi öncesinde ovülasyon meydana gelmeyen kadınların %75′inde yumurtlamayı sağladığı ve bunların %35′inin gebe kaldığı bulunmuştur. Bu gebeliklerin çoğunda 1 bebek vardır; en çok %10′u ikiz gebeliktir ve %1′den daha azı çoğul doğumla sonuçlanır. Klomifen sitrat genellikle 4 ya da 5 siklüs kullanılır.
İleri Derecede Saflaştırılmış FSH (Enjektabl Ürofollitropin)
1990′larda kullanıma sunulan ileri derecede saflaştırılmış FSH, bir gonadotropin olan FSH’nin ileri derecede saflaştırılmış bir preparatıdır. Gonadotropin, yumurtalıkları yumurta yapmak üzere uyaran hormondur. İleri derecede saflaştırılmış FSH, klomifen sitrat tedavisinden sonra gebe kalamayan kadınlarda foliküllerin gelişmesini sağlamak amacıyla kullanılır. Ayrıca normal olarak yumurtlayan ve asiste üreme teknolojileri (ART) uygulanan kadınlarda çok sayıda folikülün gelişmesini sağlamak amacıyla da kullanılabilir. Enjektabl koriyonik gonadotropin (Heg), koriyonik gonadotropin (Hcg), aynen LH’nin yaptığı gibi follikülden yumurta salıverilmesini sağlar. Genellikle, son ileri derecede saflaştırılmış FSH, dozundan 24 saat sonra, ovülasyonu uyarmak amacıyla kullanılır. Bu tedavi sırasında çift, Hcg verildiği günden önce başlamak üzere hergün cinsel ilişkide bulunmalıdır. Erkeklerde ise birkaç ay boyunca haftada 2-3 defa Hcg enjeksiyonu uygulanması, sperm yapımı için gerekli olan testosteron yapımını artırabilir.
Cerrahi Girişimler ve Mikro-Cerrahi
Çocuk sahibi olamamanın nedeni, erkeğin ya da kadının üreme sistemindeki anatomik sorunlar veya anormalliklerse, bunları düzeltmek için çeşitli cerrahi girişimlerden faydalanılır. Çocuk sahibi olamamanın nedeni bazen, üreme kanalında yapışıklıklara yol açmış olabilen, eski enfeksiyonlar veya iltihaplanmalardır. Endometriosis, myomlar ve rahimdeki ya da fallop borularındakl (tüplerdeki) sorunlar da cerrahi tekniklerle tedavi edilebilir. Ameliyat, çok ağır vakalar dışında genellikle başarılı sonuç verir ve infertilitenin giderilmesi için yeterlidir. Ancak cerrahi tedaviler çoğu zaman, başka tedavilerle birlikte kullanılır
Yapay Döllenme (Aşılama)
Yapay döllenme genellikle, erkekteki bir sorun, örneğin ejakülasyon (boşalma) sıvısı hacminin az, sperm sayısının düşük ya da sperm hareketliliğinin kötü olması nedeniyle çocuk sahibi olamayan çiftlerde kullanılır. Yine bu teknik, kadınlardaki servikal mukus sorunlarına veya bağışıklık faktörlerine bağlı kısırlığın tedavisinde de kullanılabilir. Bu yöntem nispeten basit ve ağrısızdır. Bir sperm örneği özel olarak hazırlanıp yıkandıktan sonra kadının vajinasına, rahim boynu (serviks) kanalına veya rahmine bırakılır. Normal koşullar altında vajinada biriken spermlerin %10′undan daha küçük bir bölümü rahim boynuna ulaşmaktadır. Spermlerin doğrudan doğruya rahim boynu kanalına bırakılmasıyla, üreme kanalına girerek yukarılara doğru çıkabilen sperm sayısı artırılır.
Eğer kadında servikal mukus yoksa ya da kötü kalitedeyse doktor, rahim-içi inseminasyon adı verilen bir yapay döllenme tekniği kullanabilir. Bu teknikte spermler, ovülasyona yakın zamanda doğrudan doğruya rahme bırakılarak döllenme şansı artırılır. Bazen yapay döllenmeyle yumurtlamanın aynı sıralara rastlamasını sağlamak amacıyla birkaç yapay döllenme uygulanması gerekebilir.
Sperm Alınması
Yapay döllenme amacıyla sperm alınırken dikkatli olmak gerekir. Çiftten, en iyi örneğin alınabilmesi için önceki 48- 72 saat boyunca cinsel ilişkide bulunmamaları istenebilir. Ayrıca erkeğin, genellikle doktorun muayenehanesinde mastürbasyon yaparak sperm örneği vermekte istekli olması gerekir.
